มะเร็งตับอ่อน

เนื้องอกร้ายหรือมะเร็งซึ่งเกิดขึ้นจากเซลล์ของตับอ่อน ผู้ป่วยมะเร็งตับอ่อนมักมาพบแพทย์เมื่อก้อนมะเร็งมีขนาดใหญ่ เนื่องจากอาการในระยะแรกมักไม่เฉพาะเจาะจงหรือไม่มีอาการแสดงเลย จนกระทั่งเป็นมากแล้วจึงจะแสดงอาการ เช่น ปวดท้องหรือปวดหลังเรื้อรัง เบื่ออาหาร น้ำหนักตัวลดลง ตัวเหลือง ตาเหลือง

ตับอ่อน (Pancreas) เป็นอวัยวะที่ในช่องท้องส่วนลึกที่อยู่ใต้ต่อกระเพาะอาหาร (อยู่ระหว่างกระเพาะอาหารและกระดูกสันหลัง) จัดเป็นอวัยวะในระบบทางเดินอาหารเช่นเดียวกับตับ (แต่ตับอ่อนไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของตับ เป็นคนละอวัยวะและไม่ได้มีความเกี่ยวข้องกัน) มีลักษณะและขนาดคล้ายกล้วยหอม มีความยาวประมาณ 6 นิ้ว ประกอบไปด้วยเซลล์หลัก 2 ชนิด คือ เซลล์จากต่อมมีท่อ (Exocrine gland) ทีมีหน้าที่ในการสร้างน้ำย่อยอาหาร ซึ่งจะช่วยย่อยอาหารในลำไส้เล็ก และเซลล์จากต่อมไร้ท่อ (Endocrine gland) ที่มีหน้าที่สร้างฮอร์โมนหลายชนิด ซึ่งที่เรารู้จักกันดี คือ ฮอร์โมนอินซูลิน (Insulin) มีหน้าที่ควบคุมการทำงานของน้ำตาลในเลือด ซึ่งมีความสัมพันธ์กับการเกิดโรคเบาหวาน

มะเร็งตับอ่อนเป็นโรคของผู้ใหญ่ที่พบได้เรื่อย ๆ แต่ไม่ถึงกับบ่อยนัก (แต่จำนวนผู้ป่วยก็มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นมาโดยตลอดและมีแนวโน้มเกิดกับบุคคลในวัยหนุ่มสาวด้วย) โดยพบได้ประมาณ 1% ของมะเร็งทางเดินอาหาร ส่วนใหญ่พบเกิดกับบุคคลในวัยกลางคนและวัยสูงอายุ มักพบในอายุตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไป (พบได้สูงมากในช่วงอายุ 60-80 ปี) และพบได้ในผู้ชายมากกว่าผู้หญิงประมาณ 1.3-3 เท่า

อาการโรคมะเร็งตับอ่อน

• ปวดท้อง: ประมาน 3/4 ของผู้ป่วยอาจพบความไม่สบายท้องและปวดในบริเวณตำแหน่งของตับและตับอ่อน ซึ่งการปวดจะเริ่มจากน้อยและรุนแรงขึ้น จุดที่รู้สึกมากจะเป็นช่องท้องช่วงบน ช่วงล่างของซี่โครง ลามไปจนถึงหลัง หน้าอกและหัวไหล่โดยอาการจะรุนแรงในตอนกลางคืนการนั่งการเดินโดยที่โน้มตัวไปด้านหน้าจะทาให้ความเจ็บปวดลดลงซึ่งเป็นอาการที่พบมากในมะเร็งตับอ่อน
• น้ำหนักลด: ประมาน 90% ของผู้ป่วยจะมีน้าหนักลดลงอย่างรวดเร็ว และอาจพบภาวะดีซ่านหรือปวดท้องร่วม การที่น้ำหนักลดลงอย่างรวดเร็วและไม่มีสาเหตุในผุ้ที่มีอายุมากกว่า 40 ปี มักพบว่าเป็นอาการเริ่มต้นของมะเร็งตับอ่อนและนำไปสู่ภาวะผอมโทรมจากมะเร็ง
• ภาวะดีซ่าน: กว่า 70% ของผู้ป่วยสามารถพบภาวะดีซ่าน การเกิดมเร็งที่จุดที่ต่างกันของตับอ่อนทำให้การแสดงออกของภาวะดีซ่านต่างกันออกไป และเมื่อมะเร็งลุกลามออกไปอุดกั้นทางเดินของน้ำดี อาการจึงจะชัดเจน
• อาการอื่นๆ:
  • อาการทางระบบทางเดินอาหาร: เบื่ออาหาร คลื่นไส้ ท้องอืด อาเจียนและท้องเสีย หากมะเร็งลุกลามมาขึ้นอาจพบการอาเจียนหรือถ่ายเป็นเลือด
  • ไข้ขึ้น: อาจพบไข้ขึ้นลง หรือไข้ขึ้นสูงตลอดเวลา ซึ่งอาจมีการติดเชื้อในทางเดินน้ำดีหรือทางเดินหายใจ
  • คลำพบก้อนเนื้อในช่องท้อง ในระยะกลางและท้ายของมะเร็งตับอ่อน สามารถคลาพบก้อนเนื้อที่บริเวณช่องท้องช่วงบน ซึ่งอาจเป็นผลจากการขยายของของถุงน้าดี ตับ หรือของมะเร็ง
  • อาการทางจิต ผู้ป่วยบางคนอาจมีภาวะกระวนกระวาย นอนไม่หลับ ซึมเศร้า และอื่นๆ

สาเหตุของมะเร็งตับอ่อน

ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด แต่พบว่ามีปัจจัยเสี่ยง ได้แก่

• อายุ ดังที่กล่าวไปแล้วว่ามะเร็งชนิดนี้เป็นโรคของผู้ใหญ่ เพราะโดยทั่วไปจะพบได้ในคนอายุตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไป
• เชื้อชาติ เพราะพบโรคนี้ได้สูงในคนอเมริกันผิวดำเมื่อเปรียบกับคนผิวขาว
• ความผิดปกติทางพันธุกรรมบางอย่าง
• การมีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคนี้ ผู้ที่มีพ่อแม่หรือพี่น้องเป็นโรคมะเร็งตับอ่อนจะมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคนี้มากกว่าคนทั่วไปถึง 3 เท่า
• โรคเบาหวาน
• โรคตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง เพราะสามารถพัฒนาไปเป็นมะเร็งตับอ่อนได้
• การมีความผิดปกติทางพันธุกรรมบางอย่าง
• ภาวะน้ำหนักตัวเกินหรืออ้วน ขาดการออกกำลังกาย
• การสูบบุหรี่ ผู้ที่สูบบุหรี่จะมีโอกาสเป็นมะเร็งตับอ่อนได้มากกว่าคนที่ไม่สูบประมาณ 2-3 เท่า
• การดื่มแอลกอฮอล์
• การบริโภคอาหารไขมันสัตว์มากและผักผลไม้น้อย
• การสัมผัสสารเคมี เช่น สารดีดีที (DDT) ในยาฆ่าแมลง, น้ำมันเบนซิน หรืออนุพันธ์ของปิโตรเลียม

กลุ่มคนที่เสี่ยงเป็นโรคมะเร็งตับอ่อนสูง

• ผู้ที่มีอายุมากกว่า 40 ปี มีรูปร่างค่อนข้างอ้วน และมีพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ไม่ดีนัก เช่น ชอบสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ ชอบบริโภคอาหารไขมันสัตว์มากและผักผลไม้น้อย เป็นต้น
• ผู้ที่ทานอาหารมันเลี่ยนแล้วท้องเสีย โดยเฉพาะผู้ที่ถ่ายออกมาแล้วพบว่ามีไขมัน ซึ่งอาจแสดงให้เห็นว่าสมรรถภาพของสารคัดหลั่งของต่อมมีท่อในตับอ่อนถูกทำลาย
• คนวัยหนุ่มสาวที่ไม่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคเบาหวาน แต่กลับเป็นโรคเบาหวานขึ้นมากะทันหัน ซึ่งอาจเป็นอาการล่วงหน้าของโรคมะเร็งตับอ่อนได้ และผู้ที่เป็นโรคเบาหวานมามากกว่า 5 ปีจะมีความเสี่ยงต่อการเป็นโรคมะเร็งตับอ่อนได้มากกว่าคนทั่วไปประมาณ 1.2 เท่า

การป้องกันมะเร็งตับอ่อน

โรคมะเร็งตับอ่อนยังไม่มีวิธีป้องกันอย่างได้ผล อย่างไรก็ตามก็ควรหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ ที่สามารถหลีกเลี่ยงได้ เช่น

• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และการดื่มแอลกอฮอล์จัด
• ควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
• รับประทานอาหารที่มีไขมันต่ำ และผักผลไม้ให้มาก ๆ
• ออกกำลังกายเป็นประจำ

ผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงควรตรวจสุขภาพทั่วไปอย่างสม่ำเสมอ อาจจะทุก 6 เดือน หรือ 1 ปี แม้จะยังไม่ทราบสาเหตุและไม่มีอาการบ่งชี้เฉพาะก็อย่าได้นิ่งนอนใจหากคุณอยู่ในกลุ่มเสี่ยง เพราะหลายครั้งที่แพทย์กว่าจะตรวจพบว่าเป็นโรคนี้ มะเร็งก็ลุกลามไปมากแล้วและไม่สามารถผ่าตัดได้ จึงมีอัตราการรอดชีวิตต่ำ[:en]มะเร็งตับอ่อน

มะเร็งตับอ่อนคือเนื้องอกร้ายซึ่งเกิดขึ้นจากเซลล์ของตับอ่อน ชนิดที่พบบ่อยที่สุดคืออะดีโนคาร์ซิโนมาซึ่งเจริญมาจากเซลล์ส่วนที่เป็นต่อมมีท่อ) ของตับอ่อน อีกส่วนหนึ่งเป็นมะเร็งที่เจริญมาจากเซลล์ไอสเล็ท และจัดเป็นเนื้องอกแบบนิวโรเอนโดไครน์ อาการของมะเร็งตับอ่อนขึ้นกับตำแหน่ง ขนาด และชนิดของเนื้องอก ซึ่งอาจทำให้มีอาการปวดท้อง หรือดีซ่านได้  มะเร็งตับอ่อนเป็นสาเหตุการเสียชีวิตสูงเป็นอันดับที่สี่ของการเสียชีวิตจากมะเร็งทั่วโลก

การแสดงอาการ

มะเร็งตับอ่อนเป็นมะเร็งที่มักไม่ปรากฏอาการในระยะแรกๆ บางครั้งจึงถูกเรียกว่าเพชฌฆาตเงียบ  และแม้ปรากฏอาการก็มักเป็นอาการที่ไม่มีความจำเพาะเจาะจง ดังนั้นบ่อยครั้งจึงวินิจฉัยไม่ได้จนกว่าโรคจะลุกลามไปมาก อาการที่พบบ่อยได้แก่ ปวดท้องบริเวณลิ้นปี่ ซึ่งอาจร้าวทะลุหลัง  เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน น้ำหนักลด ดีซ่าน ตัวเหลือง ตาเหลือง ปัสสวะสีเข้ม มีอาการคันจากดีซ่าน  เบาหวานหรือระดับน้ำตาลในเลือดสูง พบโรคซึมเศร้ากับมะเร็งตับอ่อนได้บ่อยครั้ง มะเร็งอาจแพร่กระจายไปยังอวัยวะส่วนอื่นๆ ของร่างกายได้ เช่นตับ ปอด ต่อมน้ำเหลือง บางครั้งอาจลามไปถึงกระดูกหรือสมองได้